Dutch Oven
Al honderden jaren oud en wereldwijd bekend. De Dutch Oven, vaak afgekort tot DO, vind je in verschillende varianten en maten. Origineel werden ze gemaakt van koper/messing wat tot een hoge prijs leidde. In 1707 heeft een Engelsman, na een bezoek aan Nederland, een techniek gepatenteerd waarmee hij ze van gietijzer kon produceren waardoor de pannen veel goedkoper werden. Gietijzer geleidt de warmte goed waardoor het een ideaal materiaal is voor de DO.
In al die jaren zijn de braadpannen, want daar komt het in essentie op neer, over de hele wereld gebruikt. Op direct vuur in Afrika (Potjie), aan een driepoot boven een vuur in het wilde westen (chuckwagon) of in een houtoven in centraal Azië en Oost Europa (chugun).
Omdat gietijzer vrij breekbaar is wanneer het valt hebben de Australiërs een eigen uitvoering gemaakt van een minder breekbaar staal, de Bedourie oven.
Maatvoering
Wanneer je een Dutch Oven koopt is de eerste uitdaging het bepalen van de maat. Er bestaan hele kleine potjes waar vermoedelijk net een ei in past, maar ook formaten die als jacuzzi niet zouden misstaan. De afmeting wordt aangeduid met ‘qt.’ wat staat voor quart. In de winkels waar wij geweest zijn zie je het meeste 4.5, 6, 9, 12, 15 en 18 qt voorbij komen.
Tijdens onze zoektocht fluisterde een wijze man met baard ons in de oren dat je ongeveer 1 qt per persoon kunt aanhouden. Om het eens te proberen zijn wij gestart met een 6qt pan maar inmiddels sluit ik niet uit dat er nog eens een grotere komt.
Toevoegingen
De volgende uitdaging is het type. Je hebt namelijk best veel kleine toevoegingen die een Dutch Oven nét even wat praktischer maken. Bijvoorbeeld de handel waarmee je hem aan een haak kunt hangen. Soms zit deze er niet op, soms in een standaard uitvoering, en soms met een handvat van gedraaid staaldraad.
Je kunt vaak kiezen voor een uitvoering met pootjes, of zonder. Met pootjes kun je de pot makkelijker neerzetten en er een paar kooltjes onder kwijt, alleen wanneer je hem op je rooster kwijt wilt dan kunnen de pootjes weer onhandig zijn.
Ook de deksel bevat soms pootjes. Je kunt dan de deksel mooi horizontaal op zijn kop neerleggen en er iets in kwijt. De warme afgifte naar de ondergrond wordt door de pootjes ook beperkt.
Onze pot, van Petromax, heeft een klein gaatje in de rand waar de deksel aansluit. Hierdoor kun je een draad van je thermometer laten lopen zodat je de pan lekker dicht kunt laten tijdens de bereiding maar toch een beeld hebt hoe ver je bent.
Los van de toevoegingen aan de pan zijn er ook legio accessoires te verkrijgen zoals een haak waarmee je de deksel stabiel kunt liften. Zodra we er een aantal hebben gaan we een apart stukje schrijven over onze ervaringen.
Onderhoud
Er wordt gezegd dat, wanneer je een DO goed onderhoudt, hij een leven lang mee gaat. Ik ben nog op zoek naar een methode om dat uit te testen en er daarna over te kunnen schrijven maar dat je er lang plezier van kunt hebben geloof ik zo. Het belangrijkste is het om de zogenaamde seasoning bij te houden.
Het oppervlakte van de pan is ruw en oneffen. In de holtes gaan etensresten zitten die je er niet zomaar uit krijgt. Om dat te voorkomen moeten ze ergens anders mee gevuld worden. Bij aanschaf begin je met het wassen van de pan in een lauw sopje en daarna te drogen. Dit is de eerste en laatste keer dat je hierbij wasmiddel gebruikt. Warm de pot enigszins op boven vuur of in de oven zodat de poriën open gaan staan. Hierna breng je een eerste laag aan door de pan van binnen en buiten volledig in te smeren met olie of vet. Gebruik bij voorkeur shortening. Dit is een Engelse verzamelnaam voor vetstoffen die normaal een vaste vorm hebben. Boter verbrandt te snel. Wij hebben een grote pot Crisco staan op aanraden van de eerder genoemde bebaarde man.
Na het insmeren dep je de pan droog met keukenpapier en verhit je de pan voor een uur op een paar honderd graden en laat je hem vervolgens afkoelen. Dit proces, niet het sopje maar vanaf het opwarmen en insmeren, herhaal je minimaal 3 keer. Het vet vormt een laagje rond de Dutch Oven. Hierdoor is hij makkelijk schoon te houden en wordt het gietijzer beschermd tegen invloeden van buitenaf waardoor roest kan optreden.
Roest
Het is van belang dit proces periodiek te herhalen. Sommige fanatiekelingen doen 1 smeer-ronde voor elk gebruik, anderen doen het éénmalig per seizoen. Feitelijk zal het gebruik zelf al bijdragen aan de laag dus bij ons ligt het er ergens tussenin.
Voor het schoonmaken zelf scrub je de DO met een staalspons of schuurspons en lauw water zonder sopje. Berg hem daarna op een droge plek op en zorg dat de lucht erin kan circuleren. Mocht je op een gegeven moment onverhoopt toch roest aantreffen dan kun je dat met soda, scrubben en nog meer scrubben verwijderen. Hierna begin je weer alsof je hem net uit de verpakking hebt gehaald, met seasoning.
Recepten
De Dutch Oven is zoals gezegd een soort braadpan. Het is dan ook bedoeld om bijvoorbeeld stoofpotjes in te maken. Maar laat af en toe je fantasie de vrije loop want er zijn nog zat andere mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan het maken van brood of cake. Hiervoor moet je wel de warmte beperken door slechts een paar briketten onder de pan en op het deksel te leggen.
Hou wel rekening met wat je in de pot stopt. Vettige gerechten dragen bij aan de bescherming, zuren breken dit af. Dat is niet erg maar dan heeft hij eerder een extra laag nodig. Wij beginnen de komende periode met wat leuke wild recepten en zullen hier uiteraard over berichten.
Gezelligheid
Als de DO dan eigenlijk gewoon een braadpan is, waarom heb je er dan één nodig? Sommige dingen kun je niet beschrijven. Leen of koop er één met een driepoot, hang deze boven een vuurschaal in je tuin, nodig mensen uit, verzamel je rond het vuur en trek er een biertje bij open. Een goedkopere vakantie heb je nog nooit gehad! Onze eerste DO ervaring heeft ons geïnspireerd een fire-pit aan te gaan leggen dus dat belooft nog veel gezellige en lekkere momenten.